“El jinete del silencio”, de Gonzalo Giner

En maio do ano pasado, aos poucos meses de poñer a andar este blog, comentei unha novela do mesmo autor que a de hoxe. Gustárame bastante porque, como comentaba, era unha novela que podíamos encadrar dentro do xénero histórico, pero tiña unha serie de elementos que a facían atractiva e algo distinta, refírome a “El sanador de caballos”, de Gonzalo Giner. Hai uns meses no escaparate dunha librería vin que publicara unha nova novela e tendo en conta que a anterior resultárame moi atractiva esta novidade quedou anotada entre as lecturas a facer en breve. Hai pouco que a rematei e xa de entrada vou dicir que me gustou moito, quizais algo máis que a anterior. É unha novela recentemente editada co título de “El jinete del silencio” e ten tantos elementos ou máis que a outra para facela tamén algo distinta ao habitual no xénero. Aínda que tamén está moi relacionada co tema dos cabalos neste caso está plantexada desde un punto de vista distinto, desde outra óptica. Outro elemento diferenciador que fai que sexa tamén atractiva é que non transcorre na Idade Media, como a maior parte das do xénero, agora nos trasladamos aos principios do século XVI, o Renacemento, unha época onde o principal xa non son as guerras, os enfrontamentos por cuestión de relixión ou este tipo de situacións. Polo distinto paréceme unha época histórica moi atrainte e interesante, chea de movementos novos, de formas novas de ver a vida, menos escura e quizais máis optimista. So é unha casualidade que a última novela que me gustou do xénero e comentei aquí transcorrera máis ou menos pola mesma época; falo de “Prométeme que serás libre”, pero son dúas historias completamente distintas, merecen moito a pena as dúas e ambas teñen moitas cousas para facelas interesantes.

 Non vou de novo a facer unha recensión biográfica, non pasou tempo suficiente como para engadir novos datos, así que o que teña curiosidade e non lese o comentario anterior que vaia un pouco atrás no historial para facelo.

 A novela comeza a principios do século XVI en Xerez da Fronteira, Isabel é unha rapaza que traballa como criada na casa duns ricos comerciantes, Luis Espinosa e a súa muller Laura. Don Luis é un home cobizoso de diñeiro e poder que manterá unha relación con Isabel, que terá como resultado un embaraza. Ela esconde ese estado a todos os da casa, menos a unha amiga, e dara a luz case a escondidas a un neno que parece non reaccionar ao nacer, crendo que está morto, ata que un cabalo lame a súa cara e comeza a chorar, case como nunha resurrección, este é Iago, ao que podemos considerar o protagonista da novela. Este nacemento gracias, digamos, ao animal, será o principio dunha especial, marabillosa, distinta e estraña asociación deste rapaz con estes animais, cos que sempre establecerá unha relación que poucos alcanzarán a entender. Isabel vese obrigada, para manter o segredo, a levarlle ao neno á súa irmá Aurelia, que vive en Sanlúcar. Esta ten unha tenda de viños e non acolle de moi bo grado o traballo de coidar ao fillo da súa irmá, aparte de polas súas conviccións relixiosas porque esta tampouco quere dicirlle o nome do pai. O traslado complícase, Isabel non poderá volver a ver ao seu fillo porque é encerrada no soto da casa, don Luis saberá que é o pai e decide soterrala viva para que non comprometa máis a súa situación con dona Laura, a súa muller (por se acaso engado que non estou a contar nada que non pase nas primeiras páxinas da historia). A partir de aquí a vida de Iago complícase moito máis do que calquera podería imaxinar. É un neno especial, distinto, cun trastorno que na época podería ser considerado como loucura ou incluso como unha posesión demoníaca, e ese problema será o que lle provoque os primeiros atrancos coa súa nai adoptiva, que case non quere nin pode velo diante. Parece o síndrome de Asperger, unha variante do autismo que evidentemente nesa época era completamente descoñecido, e habería que esperar varios séculos ata que fora, polo menos, catalogado. Desde pequeno é incapaz de comunicarse cos demais, ten arranques de furia, non pode mostrar os seus sentimentos e calquera cousa o descoloca, se a isto lle unimos os seus movementos rítmicos, constantes e continuos podemos deducir facilmente o que a xente que lle rodea ao principio da súa vida é incapaz de saber que lle pasa. A partir de aquí sufrirá moitos problemas, moitas situacións ás que non saberá enfrontarse e moitos momentos de gran e profunda tristeza, soidade e dor. Pero tamén terá bos momentos, que sobre todo ao principio, durarán pouco e serán sempre seguidos de profundos baixóns. Xunto a el, ao longo da historia, varios personaxes serán moi importantes e irán aparecendo pouco a pouco na súa vida. A maior parte deles preocuparanse del, tentarán axudalo e sacar todo o bo que ten dentro; outros o contrario, faranlle pagar de múltiples formas as súas diferencias e a falta de comprensión e cariño. Destacan entre os que están ao seu lado o cartuxo Camilo, un home namorado da música e dos cabalos, ou Volker Wortmann e Carmen Bartelli. Tamén será unha constante a presencia do seu pai, don Luis Espinosa, que será outro dos personaxes centrais, ou o guardián da Saca Fabián Mandrago. Estes que mencionei son, quizais, o núcleo central dunha historia na que destaca Iago, pero que ten outros fíos argumentais que converten a estes tamén en protagonistas da narración, dándolle máis variedade e interese. E xunto a eles os cabalos son o elemento central da historia, vistos con gran cariño e converténdoos tamén en protagonistas do desenvolvemento da acción. Desde España a Xamaica ou Italia, estes tres lugares serán os sitios por onde discorrerá a vida de todos estes personaxes.

 Creo que non podemos considerala nun sentido estricto unha novela histórica, eu véxoa máis como unha novela de aventuras que se desenvolve nun marco histórico, pero que non é o centro da acción. O Renacemento funciona como a época perfecta para desenvolvela, con todos os seus cambios e novas formas de ver a vida, onde a relixión xa non é o centro do mundo e hai xa outras cousas nas que centrarse. Hai unha serie de personaxes históricos que aparecen na mesma, Iago incluso chegará a coñecer a Miguel Ángel nunha visita a Roma, pero non son a parte fundamental da historia. O máis importante da novela son os personaxes ficticios, todos eles moi ben deseñados, presentados e desenvolvidos sen caer en ningún momento en describilos en exceso, imos coñecelos sobre todo polos seus actos e pola súa intervención na historia. Destaca evidentemente por riba de todos Iago, non son moitas as novelas protagonizadas por personaxes con este tipo de trastornos e penso que o autor soubo reflectir moi ben todo o que pode pasar pola súa cabeza, está tratado cun gran cariño e incluso penso que non lle tivo que ser demasiado sinxelo interpretar o que pasa pola súa mente e os seus sentimentos. Destacaría tamén o epílogo final da novela escrito polo autor dando algunhas explicacións sobre o tema do libro, que lle levou a deseñar a este personaxe como protagonista e os estudios e libros cos que tomou contacto para poder achegarse un pouco á mente de alguén que non é capaz de expresarse con facilidade. Tamén en relación con este tema comenta algo sobre as novas terapias realizadas con autistas poñéndoos en relación cos cabalos, unha relación que parece estar a dar resultados positivos. Estes son os outros personaxes principais, os cabalos. Eran tamén un dos temas da súa anterior novela, pero nesta están tratados aínda con máis cariño e aprecio, esa relación que establecen con Iago, tan especial e que a moitos dos personaxes resúltalles incomprensible, aparece para o lector como un vínculo especial, perfectamente plasmado e desenvolvido. O tema os cabalos, as razas, os cruces para melloralas está metido dentro da historia con total perfección, sen resultar en absoluto pesado nin aburrido, aparece en conversacións como un elemento máis da historia, o que lle da máis realidade e presencia.

 Gustoume bastante e é moi recomendable, porque non creo que vaia decepcionar a ninguén. Creo que a elección do protagonista é acertadísima e o seu desenvolvemento moi ben conseguido, algo que non me parece demasiado sinxelo tendo en conta as súas especiais características. Certo é que a cantidade de desgracias que lle pasan poden resultar esgotadoras, pero un sempre está esperando a que esa liña cambie e a vida de Iago poida mellorar dunha vez. Son tan intensos os momentos de decepción e dor como os de alegría e optimismo, unha intensidade que o autor conseguiu levar ao lector con total perfección. A novela lese con moito agrado e facilidade, ten un estilo sinxelo e fácil (algo que se consegue con moito traballo) e o lector sufrirá e se alegrará coas aventuras e desventuras deste grupo de personaxes, non so do xa mencionado. Quizais para min este sexa un dos seus maiores méritos, que non se centra soamente nun, senón que cada un ten a súa historia, relacionadas entre si, claro está, e todos eles serán protagonistas nalgún momento da trama, facendo que todo resulte máis atractivo e crible. Xa digo, tedes que lela, non creo que vos decepcione.

Advertisement

“Son un gato”, de Natsume Söseki

Hai uns meses un amigo que sabe que son un bo lector díxome se lle podía buscar unha novela da que lle falaran moi ben. Claro que el so sabía que era dun autor xaponés e que era algo dun gato; non eran demasiados datos, pero buscando por internet en pouco tempo conseguín descubrir de que se trataba. Hai pouco me acordei dela e decidín lela, entre outras cousas porque de paso que investigaba vin que todos os comentarios que había sobre ela eran moi bos, e tamén que falaban de que era un dos autores máis recoñecidos do seu país. A verdade é que me gustou bastante, algo distinto ao habitual, pero curiosa, entretida e con moito contido. La novela é “Son un gato” e o autor Natsume Söseki.

 Natsume Kinnosuke é o nome real deste autor, nacido en Tokio en 1867 e falecido na mesma cidade en 1916. Os seus pais eran funcionarios públicos e aos dous anos de idade entregárono en adopción a un dos seus criados. En 1884 matriculouse para estudar Arquitectura na Universidade Imperial de Tokio, aínda que acabou estudando Lingua Inglesa. Dous anos despois coñeceu ao poeta Masaoka Shiki, que o introduciu na composición de “haikus” (tipo de composición poética tradicional xaponesa, son poemas moi breves normalmente con temas relacionados coa natureza) e neste momento cambia o seu apelido literario polo de Söseki. Unha vez licenciado traballou como profesor de inglés, ao principio na súa cidade natal e logo na Illa de Shikoku, destino que algún dos seus amigos considerou como case un desterro polo lonxe e abandonada que estaba esa zona. Aí estivo dous anos e varias das súas experiencias co alumnado aparecen reflectidas nunha das súas obras máis coñecidas, “Botchan” (1906). Logo recibiu unha beca da Universidade de Tokio para estudar inglés en Londres, onde pasou tres anos, sobrevivindo a duras penas á falta de diñeiro e a soidade, aínda que lle valeu para tomar contacto con obras de moitos escritores ingleses. Á volta traballou catro anos na cátedra de Filoloxía Inglesa da Universidade Imperial, traballo que non lle satisfacía e ocupando todo o seu tempo libre en escribir. A súa obra literaria comezou con relatos breves de carácter cómico e satírico por entregas que se publicaron en algunhas revistas literarias; estas deron lugar en 1905 á súa publicación nun so volume co título de “Son un gato”. En 1906 escribiu “Botchan”, que se considerou a súa primeira novela, con gran éxito de crítica; nela conta de forma case biográfica as experiencias dun profesor de Tokio que ten que ir traballar a provincias. A partir de aquí escribe case unha obra por no, case sempre co tema do enfrontamento e a mistura entre os costumes orientais e os occidentais que se producía en Xapón; en todas elas domina o ton sarcástico e crítico. En 1908 aparece outra das súas novelas máis importantes, “Sanshiro”. Aos 40 anos empeza a escribir artigos e críticas literarias no diario máis importante do seu país. Neste mesmo periódico publicouse por entregas entre 1912 e 1913 “O camiñante”, unha obra máis madura e cun forte compoñente psicolóxico nos seus personaxes. De 1914 é “Kokoro”, que se considera a súa obra máis importante e unha das claves da literatura xaponesa. É un dos escritores máis importantes de Xapón, de obrigado estudio nas escolas.

 “Son un gato, aínda que non teño nome. Non sei onde nacín. O primeiro que recordo é que estaba nun lugar sombrío e húmido, onde me pasaba o día mallando sen parar. Foi nese escuro lugar onde por primeira vez tiven ocasión de poñer os meus ollos sobre un espécime da raza humana. Segundo puiden saber máis tarde, tratábase dun exemplar do máis perverso, un shoshei, un deses estudantes que soen realizar pequenas tarefas nas casas a cambio de comida e aloxamento […] Unha vez que me acostumei a esta novidosa perspectiva, tiven ocasión de estudar tranquilamente o seu rostro. O sentimento de estrañeza aínda permanece en min hoxe en día. En primeiro lugar falarei da súa cara: polo que eu sabía, as caras de todo bicho vivinte soen estar cubertas de pelo. Sen embargo, a súa estaba lisa e pulida como a superficie dunha teteira […] O centro do seu rostro estaba ocupado por unha enorme protuberancia con dous buratos no medio polos que, de cando en vez, emanaban pequenos penachos de fume; algo que considerei certamente abafante e amolador…”

 Este é un extracto do principio da novela. O gato é o protagonista, que rematara vivindo de casualidade cun grupo de xente do máis curioso e estraño. Chegará a unha casa dunha familia de clase media xaponesa formada por un profesor, a súa muller e as súas tres fillas. Aí, case como un moble ao que case ninguén ten en conta, convivirá con eles e será unha testemuña muda, para eles, pero non para o lector, da vida diaria deste grupo, unha vida que o gato entende a duras penas e incluso critica en máis dunha ocasión. É un animal tan prescindible para a familia que non terá nome en ningún momento da súa vida, ao contrario que algúns dos gatos e gatas que viven nas casas que están preto. A novela transcorre na súa maior parte dentro da casa, onde o gato vainos contar o día a día dos seus habitantes e dos amigos e coñecidos que os visitan, tan estraños como eles. Nalgún momento sae da súa casa e explorar a zona, pero pouco, e tomará contacto con outros gatos, como Kuro, o gato do carreteiro, con moita máis agresividade e confianza que o noso protagonista, que nin sequera é capaz de cazar un mísero rato. A familia está presidida polo mestre Kushami, un profesor de inglés hipocondríaco e feble, sempre con problemas médicos e empezando cousas que nunca rematará, compoñendo poemas que le aos seus amigos e sempre cheo de proxectos que rematan fracasando case antes de comezar. Ao seu lado a súa muller, as súas tres fillas pequenas e a criada da casa serán o centro das observacións e críticas do noso gato. Xunto con eles dous personaxes principais máis. Meitei, o mellor amigo do profesor, que se planta na súa casa cando lle apetece case como se vivira alí, un personaxe irritante que sempre ten algo que dicir, veña ou non a conto e que sempre tenta quedar por riba de todo o mundo e levar as conversas por onde el quere. Outro dos habituais é Kangetsu, un rapaz discípulo do dono da casa, inmerso en investigacións ridículas, tentando rematar unha eterna tese que lle dea o doutorado que desexa. Ademais temos á familia Kaneda, uns veciños ricos cunha filla en idade casadeira que parece ter unha relación dalgún tipo con Kangetsu. Este é o núcleo central, poucos personaxes máis hai e a maior parte do relato discorre ao redor das conversas destes personaxes dentro da casa do mestre.

 Narrador e protagonista ao mesmo tempo e case filósofo o gato funciona como unha testemuña que nos vai contar todo o que ve, opinando ademais sobre todas esas cousas e cuestionando boa cantidade delas, sobre todo de comportamentos que lle parecen ridículos, esaxerados, fóra de lugar ou, en algunhas ocasións, simplemente incomprensibles. Un humor entre negro e sarcástico domina todo o relato, centrado nunha sociedade que vive en plena influencia dos costumes occidentais dentro da pechada sociedade xaponesa, unha sociedade que está a cambiar cara a outros camiños distintos aos ancestrais que mantiñan. O relato está cheo dun humor fino nalgunhas ocasións e groso noutras, pero é imposible non manter un sorriso durante a lectura. Os comentarios do gato sobre estas situacións son directos, case como puñaladas contra moitas situacións e comportamentos. Veremos como sempre as cousas comezan cunha conversa entre varios dos personaxe que parece que vai aportar algo serio pero sempre deriva cara as palabras e opinións máis ridículas e histriónicas que poidamos imaxinar; e nalgúns casos ao lector resultaralle inimaxinable o lugar a onde van esas charlas nas que todos teñen algo que dicir, aportar ou opinar, aínda que non valga para nada, non aporte nada ou non teña nada que ver co que se empezou a falar o co que se está a dicir nese momento.

 Pareceume un bo relato, entretido e curioso, quizais nalgún momento poida derivar a situacións demasiado ridículas, pero está sempre dentro da intención dun autor que pretende ser moi crítico coa sociedade na que vive. Unha boa novela, distinta a moitas das miñas lecturas habituais pero que me gustou bastante, o suficiente para ler algunha das súas outras novelas, que penso que seguen esa mesma liña entre crítica e sarcástica. Recomendable desde o meu punto de vista, sobre todo nese sentido de tomar contacto con outras literaturas que teñen bastante que dicir.

“Tardes con Margueritte”, de Marie-Sabine Roger

“Decidín adoptar a Margueritte. Pronto celebrará os seus oitenta e seis anos, máis vale non agardar demasiado. Os vellos teñen unha lixeira tendencia a morrer.

Así, se lle pasa algo, non sei: caer ao chan na rúa ou que lle rouben o bolso dándolle un empuxón -aí estarei. Podería chegar enseguida e separar á xente do medio e dicirlle:

– Vale!, veña, xa está, agora liscade de aquí!, xa me encargo eu: é a miña avoa.”

A finais de agosto do ano pasado comentei neste blog unha película que me gustara moito por varias razóns. Cando saín do cine tiña na cabeza facerme coa novela na que se baseaba, pero a verdade é que non a atopei e logo foi algo que quedou algo esquecido. Recentemente chegou as miñas mans e non perdín a oportunidade de lela e, sobre todo, de gozar con esta lectura. Aínda que a adaptación cinematográfica é excelente, cousa que non soe ocorrer demasiadas veces, a lectura do libro foi toda unha experiencia e, aínda coñecendo a historia, non deixou de sorprenderme, emocionarme, sorrir e ata reprimir pequenas vágoas. Nun comentario que alguén me deixou da película dicía que “sensible” era a palabra que mellor a definía, é certo, pero a cantidade de sensacións que poden chegar a conseguir as palabras que nos contan a historia non se poden comprimir nunha soa, calquera que elixamos quedaríase curta. Falo dunha novidade recente por parte da Editorial Galaxia na súa colección Costa Oeste, “Tardes con Margueritte”, de Marie-Sabine Roger. Tamén podedes atopala en castelán en Duomo Editorial, do ano 2009.

 Curiosamente custoume bastante atopar datos biográficos sobre esta autora, moi coñecida no seu país, pero parece que algo menos fóra del. É unha muller nacida en Burdeos (Francia) en 1957. Comeza a escribir a finais dos anos 90, deixando o seu traballo ata ese momento como profesora de educación infantil. A maior parte da súa produción son relatos curtos e libros ilustrados para nenos, neste apartado podemos falar case de cen obras, todas elas pensadas para este público. A novela que comento hoxe publicouna no ano 2009, co título orixinal de “La tête en friche”, que viría a ser algo así como “A cabeza en barbeito”, que reflicte perfectamente a historia que nos vai contar, logo me explicarei algo máis. Practicamente é a súa primeira obra pensada para uns lectores algo máis adultos, logo publicou dúas máis pensadas para este tipo de lectores que espero que aparezan nalgún momento por aquí, gustaríame lelas.

É a historia de Germaine Chazes e a muller que vai cambiar a súa vida, Margueritte. É un home que vive nun pobo francés, non é demasiado intelixente ou iso parece, pero o que realmente lle falta é cariño, amor, sentimentos, vivencias que por unha serie de razóns non tivo e que vai ter a raíz do seu encontro con esta entrañable velliña que lle vai ensinar tal cantidade de cousas que nunca llo poderá agradecer como merece. En ningún momento da súa vida tivo a alguén que realmente se encargara del, que o dirixira, que lle ensinara todas as cousas que son necesarias para vivir como unha persoa chea. A súa nai, como el di, naceu sen instinto maternal e a súa relación con ela sempre foi complicada, por dicir algo, case podemos dicir que foi unha relación inexistente. Non coñece ao seu pai, é froito dunha relación dunha noite, cousa que ela recordaralle sempre. Nunca foi moi espabilado, no colexio tampouco ninguén tivo a paciencia suficiente para lle ensinar algo. Vive traballando no que pode, sendo branco de bromas por parte dos seus amigos, sobre todo por esa falta de intelixencia que ten, pero o que máis lle falta é intelixencia para captar e desenvolver as súas emocións. Vai ao bar e charla con Marco, Julien ou Landremont…, pero iso non é vida. A súa nai está na casa familiar, mentres el vive nunha caravana que un antigo noivo dela deixou alí, incapaz de convivir con ela baixo o mesmo teito. Ten o costume de ir ao parque e sentarse nun banco a contar pombas, ás que ata lles pon nome para poder identificalas e distinguilas. Pero un día, no seu banco, atopa unha muller maior e ponse a falar con ela, é Margueritte; é entón cando vai descubrir todo o que ata ese momento perdera, sobre todo porque ninguén quixo encargarse de ensinarllo. A súa vida vai cambiar, a súa forma de ver as cousas tamén, vai descubrir non so os libros e as palabras, o dicionario…; o maior descubrimento de todos serán os sentimentos, o amor con maiúsculas e unha serie de cousas que farán que a súa vida e sobre todo a forma de ver as cousas que o rodean cambie radicalmente. Gracias a ela vai pensar en cousas que antes nin se lle pasaran pola cabeza, incluso a relación que mantén con Anette, unha moza do pobo coa que se ve de vez en cando cambiará de tal xeito que pasará case de ser un pobre home a medias a un home completo.

 O título do orixinal francés paréceme perfecto, Germaine non é un parvo, non é unha persoa moi intelixente, pero a falta de atención e cariño durante toda a súa vida fai que sexa un pouco máis lento que os demais e sobre todo máis directo, menos delicado, cunha forma de ver a vida un tanto especial. A súa cabeza e o seu corazón están descansando, esperando, repousando ata que alguén poña a semente para que xermine nun terreo perfecto para facelo. Cando Margueritte pon esas cosas na cabeza e no corazón de Germaine todo crece e se desenvolve tan rapidamente que todos os que están ao seu redor non poden crer o que ven, o gran cambio que se produce nel e non so a un nivel cultural, senón sobre todo desde un punto de vista persoal, comportándose dun xeito que descoñecen e facendo cousas que moitos non crían que puidera facer, pensar ou dicir.

 Xa dixen no seu momento que a película pareceume espléndida, chea de sentimento e sensibilidade sen caer para min en ningún momento en tópicos nin en tentar conseguir a vágoa fácil. Agora que lin a novela creo que é unha máis que boa adaptación do texto escrito, a idea central está presente na cinta e o desenvolvemento da mesma segue bastante ben a historia que lemos. So lle vou atopar un par de carencias, que non defectos, porque sempre temos que ter claro, polo menos eu, que unha cousa é a novela, a palabra escrita e outra a película, o visual; non é sinxelo moitas veces levar as palabras á imaxe. A novela reflicte perfectamente como Germaine descobre as palabras e o seu significado, que é o que máis chama a atención na película, pero é marabilloso ler os significados no papel das palabras que Germaine descoñece e que vai metendo nos seus diálogos diarios. Unha das primeiras cousas que Margueritte regálalle é un dicionario, así no texto cando aparece unha palabra que non coñecía, imos ler tamén a súa definición, como deixando claro que a partires dese momento vai saber usala. Na cinta parece que todo o proceso de cambio de Germaine é gracias ás palabras e á lectura, e outras cousas quedan un pouco máis diluídas no argumento. Na novela isto tamén é fundamental, pero o cambio do protagonista ven sobre todo por como o trata Margueritte, por como fala con el, pola paciencia que ten. O fundamental é iso, que fala con el, tenta entendelo, comprendelo e ensinarlle cousas que ata ese momento non coñecía. Descúbrelle o mundo dos sentimentos pola xente, polas cousas, polos actos, por todo o que está ao seu redor e, sobre todo, que el tamén é unha persoa como as demais, que pode facer o mesmo e que pode ser incluso mellor que moitos dos que o rodean. Non vai facer del unha boa persoa, porque iso é algo que xa estaba nel, pero ela saberá como sacar todo o que Germaine ten dentro, que é moito. O mellor da novela e ir lendo como sa vai producindo ese cambio, porque ademais é algo perceptible a medida que un le, a forma de redactar, de falar, de pensar do protagonista vai cambiando a medida que avanza o texto, xenial.

 Nótase que é unha autora que escribiu moito para nenos. A forma de plasmar todos eses sentimentos e sensacións é fantástica. Hai liñas e liñas que merecen a pena, que quedarán gravadas na mente do lector e recordara máis adiante. O xeito de falar e de comportarse de Germaine vai cambiando e o lector asiste a ese proceso de cambio, de xerminación, case de nacemento dun home que pasou de pasmar polo mundo a formar parte activa del. Está escrito cunha delicadeza case maxistral, cunha linguaxe e unhas imaxes que chaman a atención e que farán que máis dunha vez un sorriso asome aos nosos beizos, e noutras ocasións a emoción será tamén moi grande, facendo que unha pequena bagoa, normalmente de felicidade, apareza tamén. Os dous personaxes centrais teñen tantas cousas dentro de si mesmos que é imposible que o lector non se sinta a gusto con eles e desexe que todo saia ben para ambos.

 Non quero facer unha comparación, nada máis lonxe da miña intención e direi que ambas merecen moito a pena, é máis, se un xa viu a película debería ler a novela, e viceversa. E se non fixeches ningunha das dúas cousas animádevos, estou seguro de que non vos vai decepcionar e incluso ides aprender algunhas cousas sobre vós e os que vos rodean, igual que Germaine. E penso tamén que non é so recomendable para lectores adultos, queda anotada como unha posibilidade de lectura para o curso seguinte, penso que algún dos meus grupos vai lela.

“Prométeme que serás libre”, de Jorge Molist

Moi grata sorpresa a novela que vou comentar hoxe. Primeiro porque é dun autor que non coñecía e do que non tiña lido antes, aínda que non é a súa primeira novela, xa que ten cinco anteriores a esta que pasarán á lista de lecturas futuras, tendo en conta que esta que lin deixoume moi bo sabor de boca. En segundo lugar porque é unha novela de xénero histórico, xa dixen máis dunha vez que é un dos meus preferidos, que penso que aporta algo ao xénero, que ten unhas cantas cousas que fan que sexa algo distinta ás demais e porque non transcorre exactamente na época da Idade Media, como a maior parte delas. Esta desenvólvese a partires de 1484, a principios do Renacemento, iso si, na zona de Barcelona que debe de ser a que máis funciona como marco das historias dos autores españois deste xénero. O título “Prométeme que serás libre”, e o autor é Jorge Molist.

 É un autor nado en Barcelona en 1951. Pasou a súa infancia no barrio do Raval, onde descubriu a súa paixón pola lectura e a escritura na biblioteca municipal. Aos catorce anos comezou a traballar como aprendiz nunha imprenta (isto nótase na novela que comento) e logo tivo outros traballos que simultaneaba co bacharelato nocturno. Estudou Inxenieiría Industrial na Universidade Politécnica de Barcelona, ao mesmo tempo que compaxinaba estes estudios con varios e diversos traballos. Empezou a traballar para unha importante multinacional, realizando ademais un Máster en Empresariais centrado na dirección de empresas. O seu traballo fixo que residira e desenvolvera a súa actividade profesional en varios lugares de Estados Unidos e de España. De volta a Europa establécese en Madrid e será executivo de varias compañías. No ano 1996 decide retomar a súa paixón pola escritura, empeza a redacción da súa primeira novela, “Los muros de Jericó”, publicada no ano 2000, que foi reeditada no ano 2005 co título de “El retorno cátaro”. No ano 2002 publica a segunda, “Presagio”, baseada en feitos reais, ao redor do tema do enfrontamento entre a espiritualidade mexicana e a cultura americana. A terceira, “El anillo”, apareceu en 2004, finalista do Premio de Novela Histórica Alfonso X o Sabio; trata sobre a búsqueda dun tesouro templario e tivo un gran éxito tanto de público como de crítica, traducida a case todas as linguas europeas e algunha asiática. No ano 2007 aparece “La reina oculta”, gañadora do Premio de Novela Histórica Alfonso X o Sabio, a historia dunha dama, dous cabaleiros e tres enigmas que farán que o autor recree varios dos mitos da Idade Media. A que é obxecto de comentario hoxe é, ata o de agora, a súa última novela, “Prométeme que serás libre”, editada neste mesmo ano 2011.

 Vainos contar a historia de Joan Serra de Llafranc, polo menos boa parte dela, as súas aventuras e desventuras, os seus amores e desamores, acompañado nalgúns momentos do seu irmán Gabriel. Vive coa súa familia no pobo que acompaña ao seu nome, na costa de Cataluña. Alí o seu pai, Ramón Serra, é un home libre que traballa como pescador e ten a súa propia barca, “A gaivota”, que será un símbolo desa liberdade que Ramón quere para el e toda a súa familia, que ningún dos seus teña que depender dun señor en ningún momento da súa vida. A vida é tranquila e boa para todos, pero esa tranquilidade vaise ver destruída en moi pouco tempo. Un día, nada máis comezar a historia, unha galera pirata achégase ao pobo, van atacalo, asasinando e secuestrando, sobre todo ás mulleres. O pai de Joan cae abatido por un disparo de mosquete, un arma case descoñecida para os atacados e que lles provoca un profundo temor. Os piratas matan a gran parte dos homes, que non están preparados para facerlles fronte, non teñen armas nin preparación. Joan ten que ver como a súa nai Eulalia e a súa irmán María son secuestradas polos piratas e levadas ao barco, sentindo unha gran impotencia por non poder facer absolutamente nada. O pai morre nos seus brazos, facéndolle prometer a Joan que fará todo o posible por ser un home libre e traer de volta con el a súa familia, custe o que custe, promesa que Joan fará e que será un dos núcleos centrais da historia, aínda que en moitos momentos nada sairá como el quere. Da familia queda el, o seu irmán pequeno Gabriel e unha irmá aínda máis pequena, un bebé, que morrerá ao pouco tempo. Ademais entre as que se levan os piratas está a súa mellor amiga, Elisenda, á que tamén quererá buscar cando saia do seu pobo. Ao principio tentará mobilizar á xente poderosa da súa zona para que lles axuden, pero ninguén quererá facer nada, nin os nobres nin a igrexa, o que lle vai provocar algúns problemas. Tantos que terá que marchar, e aparece nese momento un comerciante catalán afincado en Barcelona, Bartomeu, que será o que colla aos irmáns e os leve con el para entregalos a un mosteiro barcelonés, no que terán que quedar a vivir. Bartomeu será unha figura fundamental na vida de Joan, un mercador, entre outras moitas cousas, de libros, con negocios importantes en todos os portos do Mediterráneo. Cando chegan a Barcelona verán que a vida alí e moi distinta e ademais non son demasiado ben recibidos polos monxes, polo menos polos que mandan, envoltos sempre en conflitos polo poder e o diñeiro. Terán que poñerse a traballar se queren que a igrexa os manteña, pero a vida que levan alí a Joan non lle gusta nada. Gracias a Bartomeu comezará a traballar como aprendiz na librería da familia Corró, un mundo novo vaise abrir ante el, o mundo dos libros, das copias, da imprenta, das letras que descoñece e que van ser un descubrimento marabilloso que marcará boa parte do seu camiño… Non quero contar máis, isto é o que pasa nos primeiros capítulos, pero o mellor é acompañar a Joan en todas as cousas que lle van pasar, que van ser moitas; coñecer a gran cantidade de personaxes que van actuar con el, uns bos e outros malos, como ten que ser para manter o interese do lector, entre eles a figura da pequena Anna, que vai fascinalo desde un principio.

 Son moitas as cousas que van pasar na súa vida e para min foi moi entretida a lectura de todas elas, non perdendo o interese en ningún momento. Unha das cousas que máis me gustou e que, polo que vin, destacan neste autor, é a forma de escribir, de contarnos todo. Ten un estilo moi áxil, sempre está a pasar algo e case non hai nada anecdótico nin de sobra, unha forma de contar que te engancha desde un principio. Ademais non segue, como outras, unha mesma liña, vanlle pasar moitas cousas e non todas esperables nin do mesmo tipo. Vai pasar por moitas situacións e vicisitudes, dándolle á historia uns cambios as veces sorprendentes, pero moi ben desenvolvidos. Por outro lado a temática dos libros, a paixón pola lectura ou a escritura, a imprenta, as copias e todo o que ten que ver co mundo do libro está tratado cun cariño fascinante, facendo que tomemos contacto cunha época, o Renacemento, que foi fundamental para cambiar a forma de ver a vida e a sociedade da Idade Media. Os personaxes están perfectamente definidos, son moitos e moi variados, e sempre teñen un papel importante dentro da historia. Ademais tamén hai que dicir que non é unha historia de excesivos personaxes como pasa noutras deste xénero, hai un núcleo central de dez u doce e poucos máis interveñen nos acontecementos. Por outro lado tamén é destacable que o personaxe central, Joan, non é o como case todos os protagonistas deste tipo de novelas. Quero dicir que non é un home a imitar, non é un conxunto de características positivas, non é sempre bo e actuando dun xeito , digamos, adecuado. Vai ter momentos nos que haxa unha loita entre o que ten que facer e o que cre que está ben ou non, e non sempre vai gañar o ben neses momentos. Quero dicir con isto que está máis cerca de ser un home real, con bos e malos momentos, con loitas internas ante certas situacións, torturado en moitas ocasións polas súas decisións. Non é tan plano neste sentido como outros protagonistas deste tipo de novelas. E moitos dos restantes tampouco, a maior parte deles non son nin moi bos nin moi malos, teñen os seus momentos, pero sempre actúan seguindo unha serie de razóns, xa sea para ben ou para mal.

 Unha das cousas que máis me gustaron é a variedade de situacións, de momentos e de personaxes que interveñen na acción e nos acontecementos. Non ten unha liña marcada desde o principio e hai unha serie de cousas que posiblemente sorprendan ao lector, o que non está nada mal. Quizais esta sexa unha das razóns para que me gustara tanto e me entretivera algo máis que outras parecidas, porque precisamente ten unha serie de elementos que fan que sexa lixeiramente distinta, creo que é o seu maior mérito. Non vou contar nada máis do que dixen, porque penso que o mellor é tomar contacto con ela, ler e ir pouco a pouco vendo por onde vai o camiño de Joan Serra de Llafranc en busca da súa familia, da súa liberdade e dun camiño propio na súa vida. Cativoume por como fala dos libros, da súa redacción, da súa fabricación e o cariño co que o autor trata o tema, nótase que coñece o mundo da imprenta de primeira man. Pero non foi so iso o que me atrapou, senón que foi todo. Quizais unha cousa que non me gustou demasiado é que céntrase tanto no personaxe de Joan que botei algo de menos saber algo máis do irmán pequeno, Gabriel, que queda un pouco diluído na historia, sendo tamén un personaxe que creo que podería intervir algo máis, pero claro, é unha cuestión persoal, as súas razóns terá o autor para facelo así.

 Creo que queda claro que é moi recomendable, sobre todo para os afeccionados ao xénero histórico. Para min foi unha verdadeira sorpresa e penso que temos en España unha serie de autores do xénero tan bos ou máis que moitos outros que veñen do estranxeiro e venden moreas de libros, tanto este de hoxe como Chufo Lloréns, Ildefonso Falcones e outros máis teñen méritos suficientes para estar entre os grandes autores de novela histórica, non so aquí, senón tamén fóra das nosas fronteiras. Así que tanto se vos gusta o xénero como se tedes dúbidas creo que deberiades lela, non creo que vos vaia decepcionar.

 

“Noah Barleywater escapa da casa”, de John Boyne

“Alí había cores que nunca antes vira; cores que nin sequera sabería nomear. Á man esquerda había un reloxo de madeira que estaba pintado non de verde exactamente, senón dunha cor que querería ser verde se tivese algunha imaxinación. E por alá, a carón do lapiseiro, había un xogo de taboleiro cuxa cor predominante non era vermella, senón outra cor que faría que o vermello tivese envexa e arroibase de vergonza ante o seu propio aspecto triste. E as letriñas de madeira, en fin, alguén diría que estaban pintadas de amarelo e azul, pero só o dirían sabendo que unhas palabras tan simples serían un horrible insulto para as cores daquelas letras”

Isto é un fragmento do libriño que vou comentar hoxe, un dos moitos que podería escoller pola súa orixinalidade á hora de xogar coas palabras, pola capacidade que ten para nunhas poucas letras transmitir tantas cousas, pola súa sensibilidade, por moitas cousas… Está extraido da última novela de John Boyne, “Noah Barleywater escapa da casa”, editada en galego por FaktoriaK como unha auténtica primicia, xa que aparece antes en galego que en castelán, unha nova felicitación para esta editorial galega sempre preocupada de ofertar produtos interesantes e atrainte para os lectores galegos. Por certo, traducida a esta lingua por Carlos Acevedo. É evidente que falamos dunha novidade de recente saída ao mercado editorial neste mesmo mes de maio.

John Boyne é un autor que xa apareceu por aquí en dúas ocasións, así que a recensión biográfica xa a fixen no primeiro deses comentarios, por iso non a vou repetir. No comentario de “O motín da Bounty” xa aparecía o título desta de hoxe, que ata o momento, é a súa última novela. Como sempre penso que ten unha sensibilidade especial á hora de escribir, unha forma de redactar que sabe transmitir sentimentos dun xeito moito mellor que outros moitos autores, provocando sempre no lector unha morea de sensacións de moi diversos tipos. Neste caso pasaremos por momentos de gran alegría, de profunda tristura, risas, caras de sorpresa…, moitas cousas contidas en pouco máis de duascentas páxinas, que non está nada mal. Outra cousa que me sorprende deste autor é a forma que ten de tratar aos nenos nos seus libros. Sempre recordo unha frase do famoso director de cine Alfred Hitchcok, creo, que dicía que negábase a traballar con nenos e animais, porque era a cousa máis complicada e imprevisible que había. Boyne converte a nenos en protagonistas das súas historias e consegue sempre reflectir nenos reais, sen caer en demasiados tópicos, sen facelos demasiado listos nin demasiado repipis nin parvos, non, son nenos case de verdade que falan como o faría un neno ao noso redor calquera día; tampouco son supernenos que son capaces de saír de calquera problema, e aínda meténdoos en mundos de fantasía como esta novela de hoxe, parecen sempre de carne e oso.

A historia é sinxela, pero non por iso pouco complexa. Noah Barleywater, o protagonista, é un neno de oito anos que decide escapar da casa. O seu obxectivo é ter algunha aventura e facer algo importante na súa vida. Así un día, moi de mañá, sae da casa, deixando atrás aos seus pais e emprende un camiño que vai estar cheo de sorpresas e algunhas dificultades. Pensa que nos seus oito anos de vida xa tería que ter feito algo máis, xa que fixo unha lista dos seus logros, que se reducen a cinco, o que lle parece moi pouco para “tantos anos”. Ao fin, leu catorce libros enteiros, gañou unha medalla de bronce nunha carreira de cincocentos metros, sabe cal é a capital de Portugal, é o sétimo máis listo da clase e é un fenómeno coa ortografía. Eses cinco puntos parécenlle demasiado pouco, así que esa mañá sae da casa en busca de aventuras, botando so unha pequena ollada cara atrás para ver por última vez a súa casa e a cheminea botando fume. Pero cando sae dese mundo “normal” e emprende o seu camiño vai entrar noutro mundo completamente distinto, onde todo cobra vida e nada é o que parece. A súa viaxe vai ter lugar por tres pobos, aínda que no que pasará máis tempo será no terceiro. Pero xa ao principio empezará a ver cousas que non teñen nada que ver coa súa realidade. Árbores que se moven sós, noticias que aparecen nos diarios ao momento de producirse, cans salchicha que falan ou burros cunha fame incontrolable. No terceiro pobo atopa unha xogueteira e nela a un velliño que será co que pase máis tempo. Noah contaralle algunhas das cousas da súa vida e da súa nai, o centro da súa vida, ao xogueteiro e o vello contaralle a Noah boa parte das que el pasou na súa longa vida. Este será o núcleo da historia, e non vou desvelar máis, teredes que lela.

A min encantoume a historia, tanto por como está contada (dun xeito fascinante) como polas cousas que conta e o que fará pensar ao lector. Non teño claro se é unha novela infantil, xuvenil ou para adultos ou se é as tres cousas ao tempo. Dependendo do lector teremos unha lectura distinta, axeitada, penso eu, para calquera dos tres grupos de idade. Un neno terá diante unha historia máxica onde todo cobra vida e ten algo que dicir. Os xoves poderán profundar un pouco máis en moitos aspectos e penso que poderá facelos reflexionar sobre varios temas e daralles máis dun consello e orientación para algunhas cousas da súa vida. Pero tamén penso que quen poderá sacarlle todo o contido á historia será un lector adulto, que non pasa nada por ler cousas fantásticas e aparentemente sinxelas, porque de sinxelo non ten case nada aínda que o pareza. Un lector de certa idade poderá comprender perfectamente a historia, con sorpresas que no quero nin debo desvelar, pero seguro que cando a rematedes un sorriso a medio camiño entre a sorpresa e a satisfacción quedará no rostro do lector. Ademais conseguirá que moitos dos lectores fagan unha viaxe á súa xuventude e ás lecturas que fixeron naquel momento. Con isto non quero dicir, teño que avisalo antes, que sexa unha copia de nada, senón que as sensacións e sentimentos que me provocou a lectura recordáronme a moitos dos que hai tempo que non tiña cun libro, aqueles que aparecían hai anos cando lía novelas de autores como Michael Ende, “Alicia no país das marabillas” e moitos dos contos da nosa infancia. Ten tanto deles como de orixinalidade, por iso digo que en ningún momento quero que se extraía deste comentario que falo de imitación ou inspiración nesas novelas de hai tantos anos, non, falo de sentimentos, das sensacións que tiña naquela época e que esta lectura de Boyne trouxo de novo a min, a verdade é que foi xenial.

Gocei moito desta lectura e queda entre os libros que volverei ler nalgún momento e dos que recomendarei a moita xente, tanto aos que teñan fillos e fillas como aos que non, creo que todo o que se considere un bo lector debería sacar un momentiño para ler esta novela, que ten moito máis contido que páxinas. Como moitos sabedes dedícome ao ensino dentro das materias de letras, cada ano chegan a nós as editoriais con novidades para que os nosos alumnos e alumnas lean. A maior parte delas, subxectivamente falando, non me gustan demasiado, son excesivamente sinxelas e simples, aínda que sempre hai algunha excepción, pero de verdade que en moitas ocasións é complicado elixir algo que realmente mereza a pena. Esta de hoxe podería ser das máis que recomendables para calquera dos grupos, case seguro que lles ía gustar a todos e daría pe para moitas reflexións, debates e conversas sobre a vida de Noah Barleywater e a súa fuxida da casa, as razóns que o van levar a facer isto teredes que descubrilas vós mesmos coa lectura das súas aventuras e desventuras.

17 de maio, Día das Letras Galegas

O “Día das Letras Galegas” celébrase desde 1963, instituído pola Real Academia Galega para homenaxear a aquelas persoas que destacan pola súa creación literaria en idioma galego ou por defender esta lingua. Cada ano dedícase a un autor ou autora diferente. A elección desta data vén dada pola publicación nese mesmo día do ano 1863 en La Habana da obra “Cantares Galegos” da poetisa Rosalía de Castro, unha obra que marcou o principio do Rexurdimento, o renacemento cultural do galego.

Este ano está dedicado ao poeta Lois Pereiro, nado en Monforte de Lemos en 1958 e falecido en A Coruña en 1996. É o autor máis recente no tempo ao que se lle dedica este día, aínda que unha das condicións para tal dedicatoria é que pasaran máis de dez anos desde o seu falecemento. Un poeta considerado de culto dentro da literatura galega.

Déixovos uns poemas deste autor, espero que vos gusten.

“XXV
Déixate devorar por quen te escolla
agora que es unha luz evadida
da escuridade que te tiña capturado.

Déixate devorar
e impide feramente
que te volva habitar e te contagie
a túa latente sombra irrevocable.”

“IF I DIE BEFORE I WAKE…

O pasado apodrece baixo terra
e o presente non flúe,
é un río morto.

Pero esta vez non haberá resurrección
e o futuro é por forza alleo a min.”

“Cuspídeme enriba cando pasedes
por diante do lugar onde eu repouse,
enviándome unha húmida mensaxe
de vida e de furia necesaria”.

“El factor humano”, de John Carlin / “Invictus”

A relación entre o cine e a literatura sempre foi e será moi estreita, moitas películas parten de novelas, con resultados desiguais en ocasións, pero moitas veces interesantes. Isto ven porque hoxe vou comentar un dous en un, unha película e unha novela na que se baseou a mesma, aínda que xa adianto que a película céntrase nos feitos que forman o núcleo da novela e non en toda ela, porque sería realmente complicado. A película é “Invictus”, sei que non é recente e aínda sendo un fan incondicional de Clint Eastwood, no seu momento non puiden vela no cine, así que a vimos hai pouco en casa, encantoume. A novela na que se basea é “O factor humano”, do periodista John Carlin, que acabo de ler recentemente, e que tamén me gustou moito. Tras estas dúas experiencias penso que se hoxe me fan a típica pregunta de a que personaxe famoso gustaríame coñecer non dubidaría na resposta, Nelson Mandela, ten que ser unha experiencia inesquecible e impactante, a verdade.

Non vou comparar en absoluto novela e película, penso que non é o mellor que se pode facer. A cinta parte dos feitos fundamentais da novela, pero esta é moito máis complexa e extensa, mentres que a película céntrase no tema do rugby e Mandela como forma de unir de novo a unha nación dividida e enfrontada por moitos sitios. A novela é unha crónica dunha época histórica realmente dura e nese sentido a historia de todo ese proceso que pasou Suráfrica durante a estancia no cárcere de Mandela e a súa posterior liberación e chegada ao poder é moito máis interesante e aclaratorio que a historia que escolleu Eastwod e a súa maneira de contala. Creo que nesta ocasión ambos productos merecen a pena e deberían lerse con pouca distancia no tempo, cada un que elixa o que prefire antes, a letra escrita ou a imaxe.

John Carlin é, fundamentalmente, periodista. Naceu en Londres en 1956, fillo de pai escocés e nai española. Estudiou na Universidade de Oxford Lingua e Literatura Inglesas, pero desde sempre amosou unha forte inclinación polo periodismo. A súa carreira como tal comezou en 1981 traballando para o “Buenos Aires Herald” e, posteriormente, foi corresponsal en países como México, O Salvador, Suráfrica e Estados Unidos; traballando para a BBC, “The Times”… Gañou o Premio Ortega e Gasset de periodismo no ano 2000. Entre as súas obras podemos destacar “Heroica tierra cruel” (2004) onde reúne crónicas e reportaxes realizados durante a súa estadía en Suráfrica ou “Los ángeles blancos” (sobre o Real Madrid de fútbol e os seus xogadores). Vive en España desde 1998, traballando para o diario “El País” e colabora habitualmente con “The Observer” ou “The New York Times”. “El factor humano”, publicada no ano 2008 en máis de quince países con gran éxito, tanto de crítica como de público, xa que permaneceu durante bastante tempo nas listas dos máis vendidos. Nela vai reflectir, entre outras cousas, todo o seu traballo nos anos que estivo de corresponsal en Suráfrica, entre o 1989 e 1995. Como curiosidade comentar que no ano 1997 escribiu un artigo titulado “Adeus ás armas” sobre a guerra da información e internet, que ía converterse un guión cinematográfico, suspendido tras o ataque ás Torres Xemelgas. Anos despois este artigo foi a base de “Jungla de Cristal 4”, a película da coñecida saga de acción protagonizada por Bruce Willis. De todos modos o propio Carlin recoñece so unha certa fidelidade ao seu artigo nesta cinta.

O título orixinal desta novela é “Playing the enemy: Nelson Mandela and the game that made a nation”, que viría a ser algo así como “Xogando co inimigo: Nelson Mandela e o xogo que construíu unha nación”, simplificado na súa edición española simplemente como “El factor humano”. Para escribilo partiu non so da súa experiencia como periodista nese país durante seis anos, senón tamén dunha serie de entrevistas que fixo entre o ano 2000 e o 2007 a case todos os protagonistas políticos e deportivos da historia neses anos. Así imos ter coñecemento de todo o que pasou antes, durante e despois da estadía no cárcere de Mandela. Todos os movementos políticos, sociais, militares e deportivos deses anos vistos desde todos os ángulos e perspectivas dos grupos da época. O apartheid en Suráfrica foi algo tremendo e que podería derivar nunha auténtica e cruenta guerra civil que podería ter durado ata hoxe, pero no medio apareceu a figura de Nelson Mandela, preocupado so por atopar vías de convivencia pacífica no seu país para rematar dunha ver por todas coas inxustizas. Veremos como, en 1985, Mandela sae do cárcere cunha idea central na cabeza, conquistar a todos na súa rede de perdón e de paz, de esquecemento, dun novo comezo sen ter en conta nada do sucedido antes. El era un dos moitos que podería ter na cabeza unha revolución violenta, unha guerra contra os que os oprimiran durante anos, maltratado, segregado e tratado como se foran auténticos animais. O problema é que non tiña que convencer so aos que se opoñían a el, senón aos seus propios compañeiros de raza, xa que moitos deles querían unha auténtica vinganza contra os brancos, unha vinganza contra anos de violencia, de asasinatos, de opresión brutal. O bo é que todos tiñan medo, foran brancos ou negros e Mandela tiña que convencelos a todos, cos moi distintos bandos que había en cada lado, de que tiñan que esquecelo todo e partir de cero. Unha das cousas que usou para conseguir ese obxectivo foi o rugby e o equipo nacional sudafricano, integrado case exclusivamente por brancos e que a poboación autóctona de Suráfrica non consideraba como nada seu. É máis, cando xogaban contra equipos doutros países animaban aos rivais e non ao equipo sudafricano. Pero esa foi outra das súas conquistas, con moita sabedoría, paciencia, control e perdón conseguiu algo que parecía imposible, unha transición pacífica cara a unha situación dunha certa convivencia tras anos e anos de enfrontamentos. Sabía que tiña que conseguir que se uniran buscando un elemento emocional e atopouno no deporte, conseguindo o seu obxectivo. De todos modos a novela de Carlin non está centrada nestes feitos, senón que aparecen moitos máis. Imos coñecer perfectamente a situación antes deste milagre, todo o que pasou mentres Mandela estaba no cárcere e os abusos e a violencia eran continuos e todo o que pasou tras a súa saída e o seu nomeamento como presidente.

Dicir que non é exactamente unha novela, é máis unha crónica narrada polo autor partindo das súas propias experiencias e das entrevistas que mantivo con moitos dos implicados nese momento histórico e en todo o que pasou. Desde ese punto de vista é unha narración, sen diálogos, un pouco seca e concisa a veces pero sempre interesante e apaixonante. A cantidade de personaxes é moi grande, porque moitos foron os que desde varios sitios, momentos e puntos de vista interviñeron en toda esa historia. Veremos como Mandela, dunha maneira ou doutra, foi conquistándoos a todos con seu magnetismo, a súa calma e capacidade para facer que a xente vira as cousas dunha maneira completamente distinta á que tiñan orixinalmente. A min pareceume un relato moi interesante, ameno en moitos momentos e moi emocionante noutros. A conclusión que podo sacar é que é unha pena que so haxa un Mandela, porque con algúns máis como el moitas situacións internacionais poderían rematar dunha maneira moito mellor para todos.

No que se refire á película de Clint Eastwood está centrada so na parte na que Mandela usa o rugby e o Campionato do Mundo como unha forma de conseguir o seu obxectivo, unir a todos. Nese sentido é moito máis simple que a novela de Carlin, xa que sería imposible abarcar todo o que o autor cóntanos. Pareceume unha película magnífica, con esa habitual calma e sensibilidade de Clint Eastwood, con esas tomas habituais nel e o piano soando de fondo en moitas escenas. A interpretación de Morgan Freeman é impresionante, cravando ao verdadeiro Mandela en todos os sentidos, un actor que sempre me pode sorprender e con tal cantidade de rexistros que fai del un dos imprescindibles. Matt Damon da vida ao capitán dos Springboks, François Pienaar, moi ben tamén nese papel dese home sobre o que recae a responsabilidade de levar ao equipo á vitoria, sabendo que eses partidos son moito máis que un mero xogo, xa que Mandela encárgase de facerlle saber o que pode conseguir. Pareceume unha película estupenda, cun montón de escenas que se te quedan gravadas, desas que logo dan para falar e falar sobre unha escena, unha frase ou un diálogo. De todos modos quédome cun par de escenas case ao final que resumen case todo con esa mestría e simplicidade das que neste momento so me parece capaz este director. Mentres se celebra o partido un rapaz negro ronda un coche con dous policías brancos mentres recolle botellas. Nun primeiro momento os policías bótano de malos modos, pero a medida que avanza o partido vaise achegando pouco a pouco a eles, son escenas duns segundos pero que marcan un momento, ata que ao final acaba sentado no capó do coche, escoitando o partido con eles e celebrándoo ao final, pareceume realmente xenial.

Podería estenderme máis, pero penso que xa foi bastante. Creo que co dito xa está claro que ambas, novela e película, son moi recomendables, eu case as cualificaría de imprescindibles para os que lle guste a novela, a historia, o cine… Penso que son a novela e película que mellor poden exemplificar o tema do perdón, un perdón incondicional cun obxectivo, a convivencia pacífica. Moito se podería aprender de todo isto.

“Mar de fuego”, de Chufo Lloréns

“Isto é o que, en certa medida, pretende tamén a novela histórica: xuntar o rigor da historia coa ficción novelesca. Como novela a súa principal obriga é entreter, pero como relato histórico non pode deixar de lado criterios como o rigor e a veracidade. Isto é o que, humildemente, tentei nestas páxinas que agora se someten á benevolencia dos lectores” Este fragmento sae das notas finais da última novela de Chufo Lloréns, “Mar de fuego”, que será a que vou comentar hoxe.

No ano 2008 chegou ás miñas mans unha novela dun autor descoñecido naquel momento para min. Era una historia que transcorría na Barcelona de principios do século XI que me resultou das máis entretidas e apaixonantes que lin ata o día de hoxe, “Te daré la tierra”. Despois dediqueime a buscar outras novelas do autor e conseguín unha anterior que me gustou tanto ou máis que a primeira, “La saga de los malditos”. Desde ese momento figura como un dos principais autores de novela histórica dentro das miñas preferencias, por diante de outros máis coñecidos ou máis internacionais. Estas dúas novelas xa as comentei nun dos primeiros post deste blog, así que a recensión biográfica vouma aforrar esta vez. Tras ler “Mar de fuego” reafírmome no dito unhas liñas atrás, Chufo Lloréns é un dos meus autores favoritos tanto do xénero histórico como dentro da narrativa, porque gustoume moito e duroume bastante menos do que me gustaría, se ata podo dicir que se me fixo curta.

Cando vin esta novela, de publicación moi recente, non creo que leve nas librerías máis dun mes máis ou menos, díxenme que a por ela e a lela pronto, que xa tiña case a idea preconcibida de que me ía gustar, e esta vez non me equivoquei. Cando a collín para ler a contraportada descubrín un nome que me soaba e entón as miñas ganas foron aínda maiores, Martí Barbany era o nome do protagonista, o mesmo personaxe central de “Te daré la tierra”, así que aínda pintaba mellor. Era unha continuación desta, co cal a primeira idea era a ver que tal estaría, porque moitas veces estas continuacións non son máis que recursos que aproveitan o tirón da primeira para vender máis exemplares, e moitas veces tamén a calidade da continuación non está á altura do esperado. Neste caso non foi así. Tras ler as primeiras páxinas tiña unha sensación interesante, era como se o tempo non pasara e estivera aínda lendo a primeira porque transcorre case nun momento so lixeiramente posterior ao final da mesma. Isto pode ser malo a veces, pero neste caso non o foi, atrapoume desde o principio e custábame deixar a lectura máis dunha vez, pero o cansazo e o sono gañaban a partida algunha vez. Xa hai tres anos que lin “Te daré la tierra” e moitas novelas pasaron desde entón, pero tiña un recordo claro de todo o que pasara, dos personaxes, das situacións, dos momentos pasados, un bo sinal do que me gustara porque moitas das cousas que pasaron nela volveron á miña cabeza cando estaba a ler esta. Non foi necesario estar pensando en quen era tal personaxe, que fixera ou que pasara, estaba case todo tan fresco como se a tivera lido pouco antes. E todos modos para os que non recorden tan ben o autor manexa á perfección ese pequeno problema. Con poucas palabras, momentos puntuais e algunhas situacións nas que algún personaxe recorda o pasado consegue que o lector poida recordar ou entender perfectamente o que está a pasar e a súa relación co pasado, porque iso si, moitas das cousas que van pasar están relacionadas con el. Así que o primeiro que teño que recomendar se non listes a primeira é que o fagades antes, porque están directamente relacionadas e, aínda que non é imprescindible, si é moi necesario para entender o conxunto da historia.

Empezamos a historia con Martí Barbany e a súa muller, a xudía Ruth a punto de dar a luz ao seu segundo fillo. Teñen xa unha filla, Marta, que será unha das protagonistas centrais de moitas das cousas que van pasar. Pero as cousas non saen como todos esperaban, o parto complícase e nai e fillo morren durante o mesmo. Martí, tras todas as penalidades pasadas no seu mundo afectivo decide que nunca máis volverá namorarse ou ter unha relación seria cunha muller. Unha das constantes da súa vida foi sempre a mala sorte nas relacións amorosas, acompañada dunha enorme sorte nos negocios. Agora xa é un cidadán de Barcelona, recoñecido por todos como unha das persoas que máis fixeron pola cidade e o Condado, recibindo sempre o agradecemento tanto dos Condes de Barcelona como dos seus cidadáns. Ao seu lado o sacerdote Eduald Llobet, un elemento central e fundamental da vida de Martí desde os seus inicios e que o seguirá sendo agora. Ao fronte da corte da cidade continúan Ramón Berenguer, Conde de Barcelona, e a súa dona, Almodís de la Marca, pola que tivo que enfrontarse a case todo o mundo pero que ao final conseguiu. Ela é o seu apoio fundamental, tanto a nivel persoal como no goberno, nela delega moitas das cousas e moitas decisións, que parece tomar el, pero ela case sempre está detrás. Con eles Pedro Ramón, o primeiro fillo do Conde e sucesor do mesmo e os xemelgos que coñeciamos da novela anterior, Ramón Berenguer e Berenguer Ramón. Xa se vía que o carácter de ambos os dous ía ser moi distinto e traería consecuencias que agora van ser realidade. Almodís quere conseguir que o sucesor do seu marido sexa o seu propio fillo, Ramón Berenguer, ao que todos queren, un home xusto e nobre que pouco ten que ver con Pedro Ramón, o verdadeiro sucesor por lei. Mentres, o outro xemelgo, Berenguer Ramón, é un home vil, perverso e cheo de maldade e rancor. Isto traerá consigo unha boa cantidade de intrigas, xogos, enganos e situacións que iremos descubrindo pouco a pouco. Tamén estará Delfín, o anano medio bufón da Condesa e, ao mesmo tempo, a voz que lle di as cousas de verdade, aquelas que ninguén se atreve a dicirlle e que continúa con esas estrañas visións premonitorias, case sempre de desgracias. Moitos dos personaxes da anterior novela volverán a esta historia, os capitáns dos barcos de Martí, que agora posúe unha enorme flota, Rachid al-Malik, o árabe que lle descubriu, entre outras cousas, o secreto do temido fogo grego a Barbany, os seus criados… E todo protagonista ten un antagonista, neste caso un misterioso personaxe chamado Bernabé Mainar que quere acabar con Martí Barbany e Eduald Llobet como sexa.

Para min foi como continuar case sen que pasara o tempo, retomar a vida dunha boa cantidade de personaxes que tiña na miña memoria bastante gardados, máis do que pensaba, a verdade, o que penso que é un bo sinal. Lloréns ten unha forma de escribir bastante sinxela para o lector, directa, sen demasiadas voltas nin complicacións, centrado sobre todo na historia e nas situacións e menos nas descricións. Isto non quere dicir que non as haxa, pero consegue que o lector imaxine con bastante perfección case todo sen cansalo con longos parágrafos descritivos. A acción é continua, non para desde o principio ata o final. Quizais esta sexa algo menos complexa que a anterior, máis plana e lineal, pero isto non lle quita mérito. Hai varias liñas de acción que se entrecruzan sempre dun modo claro para o lector. A maior parte da acción transcorre na cidade de Barcelona, un personaxe máis da historia, pero tamén teremos algunha viaxe, por exemplo, a Sicilia. Os personaxes van relacionándose entre eles dun modo sinxelo e crible, aínda que como alguén me comentou, quizais un defecto sexa que poden estar un pouco estereotipados en canto ao comportamento, é dicir, os bos son moi bos e os malos son moi malos, pero aínda baixo esta perspectiva o autor consegue que aparezan ante o lector como persoas reais, polo menos a min pareceume así. E como sempre na súa liña, capítulos curtos que van alternando as distintas tramas, co que atrapa máis ao lector, que sempre quererá saber que pasa a continuación para chegar a momentos nos que todas teñen que ver.

Paréceme que é evidente que, dentro do xénero, gustoume moito a novela. Entretívome moitísimo e como dixen ao principio, duroume menos do que me gustaría, pero tiña que seguir a ler, outro mérito máis do autor, que o lector siga e siga e estea desexando saber que vai pasar a continuación. Non quixen desvelar case nada do argumento, o mellor e poñerse con ela e ir descubríndoo pouco a pouco a medida que un vai lendo, pero a sucesión de acontecementos, de sorpresas, de altos e baixos é continua, sempre está a pasar algo. Desde o meu punto de vista máis que recomendable e imprescindible para aqueles que leran “Te daré la tierra”.

“El ángel perdido”, de Javier Sierra

A novela de hoxe figura nas listas das máis vendidas neste momento no noso país. É a primeira que lin deste autor e, a verdade, é que, dentro do xénero ao que pertence, esperaba algo máis, algo que xustificara toda a expectación e ventas que trae consigo. Xa de entrada vou dicir que non me gustou demasiado, cumpriu lixeiramente coa súa función de entreter nalgúns momentos, pero tras rematala quedei coa sensación de que non me aportou demasiado, posiblemente tendo en conta as ventas tanto desta como das anteriores esperaba algo máis. Non sei se as outras que ten diranme algo máis, pero non teño claro que lles vaia dar unha oportunidade, máis que nada porque teño neste momento máis lecturas pendentes que me chaman máis a atención. O autor é Javier Sierra e a novela titúlase “El ángel perdido”.

A verdade é que non me dera conta de quen era o autor. Hai tempo era afeccionado aos temas que trata habitualmente, e cando lin a biografía dinme conta de que xa o tiña visto, escoitado e lido antes nas súas intervencións en radio, televisión e nalgunhas revistas nas que participou. Naceu en Teruel en 1971 e estudou Periodismo na Universidade Complutense de Madrid. É periodista, escritor e investigador de temas que podemos considerar científicos pero sempre cun tratamento algo especial. Colabora na revista “Más allá de la ciencia” e en varios programas de radio e televisión como “Milenio 3” da SER ou “Cuarto Milenio” en Cuatro. Desde hai uns anos dedícase a viaxar e investigar enigmas do pasado e supostos misterios históricos que considera que non quedaron demasiado claros tras as investigacións máis ortodoxas. Un deses misterios é o que lle serve para boa parte da redacción das súas novelas, como por exemplo, esta última que estou a comentar. Aos dezaoito anos foi un dos fundadores da revista “Año Cero” e sempre estivo relacionado con estes temas que algúns poden considerar científicos e outros non tanto. Varias polémicas circulan ao redor das súas investigacións e as conclusións ás que chega, quizais unha das máis sonadas foi aquela na que defendeu a veracidade do caso Rosswell, aínda que pouco despois demostrouse que a filmación que Sierra consideraba como verdadeira non fora máis que unha falsificación e unha montaxe. Foi o primeiro autor español que entrou na lista dos dez máis vendidos en Estados Unidos, no número 6 en “The New York Times” en marzo de 2006 coa obra “La cena secreta”, editada en máis de 42 países e que leva vendidos máis de tres millóns de exemplares. Así é o segundo escritor español contemporáneo máis traducido tras Carlos Ruiz Zafón. Tamén se di que varias produtoras estadounidenses están interesadas en levar esta novela ao cine. A súa primeira obra narrativa foi “La dama azul” (1998) e desde ese ano publica case unha nova novela cada dous anos. Destacan “La cena secreta” (2004) ou unha versión ampliada e corrixida de “La dama azul” publicada no ano 2008, que recibiu o Premio á mellor novela histórica publicada en inglés nos “International Latino Awards” en Estados Unidos. “El ángel perdido” é, ata o momento a súa última novela, neste mesmo ano 2011.

Julia Álvarez traballa para a Fundación Barrié na restauración do Pórtico da Gloria da Catedral de Santiago de Compostela, buscando explicación a certos deterioros ao mesmo tempo que participa na súa reparación. Durante a madrugada do día de Todos os Santos vai desencadearse a acción, que a levará a participar nunha aventura perigosa e chea de acción. Cando está dentro da Catedral é atacada por un misterioso home, do que so vai poder escapar cando un axente secreto americano entra no templo e fai que o intruso escape. Antes diso sabemos que o marido de Julia, Martin Faber, foi secuestrado por un grupo terrorista islámico, que deixa unha mensaxe dirixida á súa muller, unha mensaxe que en teoría so ela poderá interpretar. O axente que a salva da agresión, Nicholas Allen, será o que lle comunique a noticia do secuestro e tamén vai axudala a interpretar as misteriosas palabras finais do seu home, unha interpretación que se relaciona con certos misterios e unhas raras pedras que eles posúen e que teñen uns poderes fortes e moi importantes para o futuro da humanidade. Tras o tiroteo na Catedral e poñer a salvo á protagonista tamén teremos a un par de policías da cidade e un fabuloso helicóptero que parece que tamén anda na busca da pobre Julia, que vai verse metida entre dous fogos sen saber moi ben a quen crer. Para ela todo é case un misterio incomprensible que vai ir tomando forma pouco a pouco, sen saber ata o final en quen pode ou non confiar, xa que terá que sobrepoñerse a máis dunha sorpresa. De repente temos un impresionante helicóptero capaz de sobrevoar a cidade sen que ninguén o note, nel virán outros homes que tamén buscan a Julia por razóns parecidas, asasinos que acaban con todo o que se lles poña por diante case sen pestanexar e unha poderosa arma que acaba con calquera tipo de aparello electrónico, forma na que conseguen facerse con Julia. De Santiago a Noia e dalí ao monte Ararat nunha viaxe que non a vai deixar nin respirar, cheo de sorpresas e violencia.

Con esta historia entraremos nun mundo relacionado cos anxos, pedras con misteriosos poderes, mitoloxías e lendas de varios e diversos países, o Diluvio Universal visto desde varias tradicións, anxos caidos, Gilgamesh, Noé e o Arca, o monte Ararat, o cristianismo e varias cousas máis que non vou mencionar directamente para non desvelar demasiado da trama. Realmente é unha mistura de moitas cousas, quizais demasiadas, que fan que por momentos o lector poida andar un pouco perdido. Perdido non so por todo isto, senón tamén por un certo baile de personaxes, de identidades, de persoas que non son o que din ou parecen ser, por proxectos secretos do goberno dos Estados Unidos, ata o presidente deste país é un dos personaxes da trama. FBI, CIA, NSA e varias axencias máis coñecidas e descoñecidas aparecen intervindo na historia. E de fondo todo ese tipo de temas ocultos e esotéricos que tanto lle gustan ao autor. No seu traballo de investigación incluso chegou a viaxar ao monte Ararat para poder ver directamente o que se coñece como a “anomalía do Ararat” que é un dos elementos centrais da historia.

A verdade é que me decepcionou a novela, que en certos momentos ata me pareceu caótica no seu desenvolvemento, tanto que pode facer que o lector ande algo perdido entre toda esa morea de acción, personaxes e información de tantas fontes distintas e tradicións distintas aínda que relacionadas. Como non lin ningunha das anteriores non sei se é mellor ou peor, pero certo é que levantou gran expectación e teño claro que o márketing, con presentacións en varias cidades españolas, firmas de libros e actos dese tipo funcionou moi ben para convertela neste momento nunha das máis vendidas por estes lares. Esperaba algo máis, por non dicir moito máis, que aportara algo a un xénero no que hai algunhas cousas que destacan por riba da media. Penso que non aporta demasiado e é case unha mistura de elementos que podemos atopar noutros autores. Pode lerse case como un cómic, unha historia de aventuras fantásticas que pode chegar a entreter a lectores non demasiado esixentes. Coñezo a máis dunha persoa que comparte opinións parecidas á miña, incluso varios que a deixaron sen rematar, cousa que eu de momento non fago, pero estiven preto de facelo. Ademais incluso podería atopar algún problema de carácter xeográfico no desenvolvemento da acción no que se refire á cidade de Santiago ou a Noia. Os personaxes, quizais sacando á protagonista, parecéronme demasiado tópicos, e os que máis os que aparecen en Galicia, tanto os policías como os dous sacerdotes que aparecen relacionados coa Catedral. Creo que aínda lle darei outra oportunidade e nalgún momento collerei “La dama azul” para poder comparar esta de hoxe con algunha das anteriores que tanto éxito tiveron, pero tamén teño que recoñecer que será unha lectura mediatizada por esta de hoxe. Penso que neste caso non a recomendaría, sobre todo porque hai moitas cousas máis interesantes e apetecibles que ler, a verdade, pero evidentemente esta é unha opinión completamente persoal, e non todos pensamos o mesmo.

“Fundación Libélula”, de Yashmina Shawki

Hoxe vou escribir algo dunha novela editada recentemente en galego e que non sei se aparecerá en castelán, aínda que penso que é probable, xa que a súa autora ten publicadas obras en ambos os dous idiomas. Por outro lado é a primeira vez que teño a oportunidade de comentar unha novela dunha persoa á que coñezo, ou máis ben, coñecín alá polos tempos da adolescencia e xuventude e da que hai tempo que non sei nada de xeito persoal, cousas da vida que te levan por camiños distintos. A autora é Yashmina Shawki e a novela titúlase “Fundación Libélula”, editada hai pouco por Xerais.

Yashmina Shawki naceu en Vigo, de nai galega e pai kurdo. Os seus estudos alternaron entre a súa cidade de nacemento e a cidade de Baghdad, onde pasou unha temporada nesa etapa da súa vida. Logo volveu a Vigo e licenciouse na Universidade de Santiago de Compostela en Dereito en 1992 e ao ano seguinte en Historia Contemporánea. Despois dedicouse a dar conferencias e escribir artigos periodísticos, sobre todo centrados en temas relacionados con Oriente Medio, ademais de colaborar en varias revistas. Tamén publica un artigo de opinión de xeito semanal nas páxinas de “La voz de Galicia” e colabora no programa radiofónico “Al final del día” de Radio Voz. De momento a súa produción literaria ten tanto obras en castelán como en galego. En castelán “Kurdos, destino libertad” (2007), en galego “Contos ao carón da lareira” (2007) e a novela obxecto deste comentario. Nunha entrevista feita a raíz deste libro di que está preparando dúas novelas máis, unha en castelán e outra en galego.

“Fundación Libélula” é unha novela curta, de pouco menos de cen páxinas que tanto por extensión, contido e forma de desenvolverse non sei se falar dela como novela, relato ou como un conto, xa que moitas veces a fronteira entre estes xeitos de narrar é difusa e complicada.

Vainos contar a historia de catro mulleres que establecerán unha certa relación, tres delas terán á outra como nexo de unión. Unha historia que transcorre na cidade de Vigo, mencionando en varias ocasións lugares que o residente nela poderá recoñecer, imprimíndolle máis realidade á historia que nos vai contar. O nexo de unión é unha avogada, María Xosé Muradas, unha muller decidida, valente e que é capaz de enfrontarse con case todo. Ten unha vida acomodada, aínda que ao longo da historia veremos como hai cousas contra as que non se pode loitar moitas veces, queira un ou non. Unha das cousas que máis lle preocupan e contra a que está disposta a loitar de todos os xeitos posibles é a violencia de xénero, en calquera das súas manifestacións, que será o que a leve a crear esa “Fundación Libélula” que da título á novela. Ao redor dela e da súa vida aparecerán tres casos de mulleres en situacións precarias e cada unha cunha historia distinta, pero todas elas duras, tristes e complicadas. Ela será a que tente axudalas para saír, ao igual que fixo antes con outras, desas vidas que as oprimen e que poden acabar con elas. Preséntasenos a Gladys, unha inmigrante ilegal enganada para traballar como prostituta nun club, sen documentación, somerxida nun mundo de explotación sexual e violencia. Helena é unha rapaza nova que ten que facerse cargo dos seus irmáns, xa que a súa nai é unha muller violenta, drogadicta e alcohólica, unha situación coa que terá que loitar día a día con máis escuridade que luz e que ademais é moi consciente de que ten que facer algunha cousa, estuda e quere conseguir algo que a faga escapar, tanto a ela como aos seus irmáns, desa situación. E logo está a Laura, casada, con fillos, cun marido lacazán e que non fai nada, ademais de que ten que vivir co seu cuñado e os seus sogros, cunha sogra que a martiriza, aínda que ela sexa case o sostén da familia. Todas elas, en certo momento, entrarán en contacto con María Xosé que recorrerá a todo para botarlles unha man, tres historias que a levarán a remover ceo e terra para axudalas a saír da vida na que están e tamén a esa “Fundación Libélula” que terá como obxectivo axudar a mulleres en situacións precarias sexan do tipo que sexan. Axudalas a escapar desas vidas que levan e ter outras moito máis dignas e salvadoras, porque o merecen.

A novela gustoume bastante, aínda que penso que a súa brevidade por un lado é un pequeno defecto e por outro unha virtude. Ao principio dicía que non tiña claro se falar dela como unha novela, un relato ou un conto. Por un lado a súa extensión réstalle complexidade, unha complexidade que ao mellor a autora tampouco considerou necesaria para reflectir aquilo que pretendía. Cando se tratan estes temas, ademais, é sinxelo caer nunha sucesión de tópicos e lugares coñecidos por outras vías, tanto da literatura como do cine ou a televisión, ou simplemente das noticias, por desgraza, case diarias, que tocan este tipo de temas. Tamén pensaba nun conto porque todo transcorre demasiado rápido, transitando dunha situación a outra case sen unha continuidade no relato e cunha resolución das cousas ao mellor algo idílica por momentos. As duras historias das catro mulleres quedan ben narradas con poucas palabras, centradas en catro ou cinco situacións case puntuais que fan que o lector poida supoñer o conxunto desas terribles vidas que levan. Penso que Yashmina quixo que o lector tamén puxese algo da súa parte e non darlle todo, que imaxine, que pense e reflexione sobre a vida desas mulleres que representan a moitas outras, reais, que levan vidas iguais ou peores en case todos os recantos do mundo, pero tamén ao noso lado, nos mesmos edificios nos que nós levamos as nosas. Por outro lado, aínda que sabemos que non o é, a historia transcorre con demasiada rapidez, as cousas parecéronme quizais demasiado sinxelas na súa resolución, ao mellor tamén porque non está nada mal un pouco de optimismo nestes temas, sempre tratados dun modo duro, escuro e cuns finais case sempre tráxicos e violentos. Ao mellor esta é outra virtude, dar un pouco de esperanza, de facer pensar que as cousas non sempre van mal ou a peor, que é posible con algo de vontade, traballo e sorte que moitas destas mulleres poidan rematar esa vida que non o é para poder comezar, ter un novo principio de vida digna e con eses momentos de felicidade da que todos gozamos ao longo das nosas vidas.

Creo que é unha novela recomendable e pensando como docente, podería ser un bo libro para a súa lectura en certos niveis dos nosos centros de ensino, pois pensando nese tipo de lectores e lectoras a súa brevidade xa xoga, e moito, ao seu favor (que lle imos facer, cando pos un libro para que lean o primeiro que preguntan é cantas páxinas ten, e como teña máis de duascentas podes ver caras de auténtico pánico). Por outro lado penso que é unha historia que lles pode interesar, que pode ensinarlles algo e facerlles reflexionar, sobre todo porque creo que unha boa maneira de rematar con este tipo de situacións é a educación. De todos modos e como dixen ao principio eu recomendaría esta novela dunha autora quizais non demasiado coñecida que tenta facerse un oco no panorama literario galego, e sempre está ben que aparezan estas novas novelas, pensadas e escritas en galego.